فصل دوازدهم - خون

خون اهميت زيادي دارد. به طوري كه اگر نيمي از خون موجود در رگ ها از بدن خارج شود احتمال مرگ بسيار زياد مي شود همه ي جانوراني كه دستگاه گردش خون دارند مايعي به نام خون دارند.
خون مواد لازم را به سلول ها مي رساند و مواد زايد را از آنها دور مي كند.
خون نوعي بافت است كه از سلول و مايع بين سلولي تشكيل شده است. مايع خون پلاسما نام دارد و ذرات شناور آن شامل گلبول هاي قرمز، سفيد و پلاكت هاست.

كار خون
خون مايعي است كه مواد جديد را براي سلول ، تأمين و مواد زايد را از آن دور مي كند و در واقع خون محيط داخلي بدن را يكنواخت مي كند.

انعقاد خون
يكي از ويژگي هاي مهم خون آن است كه خود جلوي خون ريزي را مي گيرد. وقتي جايي از بدن زخم شود پلاكت ها در محل زخم تجمع پيدا مي كنند و رشته هايي تور مانند به وجود مي آورند و در نتيجه گلبول ها به آن چسبيده و لخته خون به وجود مي آيد.
رشته هاي تور مانند پروتئيني فيبرين نام دارند. فيبرين پروتئين نامحلولي است كه از پروتئين ديگري به نام فيبرينوژن درست مي شود كه در پلاسما محلول است.

چگونگي انعقاد خون در محل زخم

گروه خوني
خون همه انسان ها يكسان نيست. به طوري كه اگر خون دو شخص كه با هم ناسازگار است با يكديگر مخلوط شوند منعقد شده و لخته مي شود. بنابراين لازم است براي انتقال خون از خون سازگار استفاده شود.
گروه خوني افراد به چهار گروه اصلي A ، B ، AB ،O تقسيم بندي مي شود.
براي تعيين گروه خوني هر فرد از آنتي كورهاي معين شده A ، B ، RH آن از آنتي D استفاده مي شود.
با مخلوط كردن يك قطره خون با آنتي A يا آنتي B و D، با توليد يا عدم توليد رسوب به نوع گروه خوني پي مي برند.

گلبول سفيد و ايمني
بدن ما همواره در معرض هجوم ميكروب ها و عوامل بيماري زا قرار دارد. لازم است بدن با اين عوامل مبارزه كند.
بدن با داشتن پوست سالم ،و يا سرفه كردن و عطسه زدن از ورود ميكرب ها به بدن جلوگيري مي كند. همچنين اگر ميكروب ها به درون بدن راه يافتند بدن از طريق گلبول هاي سفيد كه واحد هاي ايمني بدن هستند با آنها مبارزه مي كند.
گلبول هاي سفيد در مغز قرمز استخوان ، تيموس، گره هاي لنفاوي، و طحال توليد مي شوند.
گروهي از گلبول هاي سفيد دانه دار و چند هسته اي دارند و به آنها گرانولوسيت مي گويند و گروهي ديگر يك هسته درشت و سيتوپلاسم يكنواخت دارند و به آنها اگرانولوسيت مي گويند.

گرانولوسيت ها حدود 70 درصد از گلبول هاي سفيد را تشكيل مي دهند و خاصيت بيگانه خواري دارند.

در افراد بالغ حدود 25 درصد گلبول هاي سفيد را لنفوسيت ها تشكيل مي دهند و به دو دسته B و T تقسيم بندي مي شوند.
لنفوست هاي T در مغز قرمز استخوان ساخته و در تيموس تكامل پيدا مي كنند و لنفوسيت هاي B پس از ساخته شدن در مغز قرمز استخوان وبالغ شدن مي توانند پادتن توليد كنند.
مونوسيت ها هم خاصيت بيگانه خواري دارند. و با حركات آميبي مي توانند وارد بافت ها شوند و ميكروب ها را از بين مي برند.

غده اي از گلبول هاي سفيد (لنفوسيت هاي T) تنظيم ايمني بدن را بر عهده دارند مثلاً اين سلول ها مي توانند حضور ميكروب ها را به ساير گلبول هاي سفيد اطلاع دهند و حتي مي توانند ميكروب ها را بكشند و به ساير گلبول هاي سفيد تحوير دهند.
ويروس ايدز مي تواند اين نوع سلول ها را از بين ببرد. بنابراين فرد مبتلا به ايدز رفته رفته ايمني خود را از دست مي دهد.